Hujjatlarni tartibga solish

Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 17-sentabrdagi 402-sonli qarori, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq ishlab chiqilgan va lombardlar tomonidan fuqarolarga qisqa muddatli kreditlar berish va mol-mulkni saqlash tartibini belgilaydi.

1. Umumiy qoidalar
2. Lombardlar fuqarolarga shaxsiy iste’moli uchun mo‘ljallangan ko‘char mol-mulkni garovga qo‘yish (keyinchalik garov deb yuritiladi) asosida qisqa muddatli (uch oydan ko‘p bo‘lmagan muddatga) kreditlar beradi.

Lombardlar tijorat banklarining mablag‘larini, yuridik shaxslar va jismoniy shaxslarning qarzlarini jalb qilish huquqiga ega. Bunda jalb qilingan mablag‘larning umumiy miqdori (qoldig‘i) amalda shakllangan ustav kapitalidan oshmasligi kerak.

(1-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2017-yil 11-noyabrdagi 31/8-son qarori tahririda (reg. 2017-yil 22-noyabr, 1290-1-son)) – Milliy ma’lumotlar bazasi Qonun hujjatlari, 2017-yil 22-noyabr, 10-son /17/1290-1/0291)

2. Lombardlar fuqarolardan shaxsiy iste’moli uchun mo‘ljallangan ko‘char mulkni saqlash uchun qabul qilish huquqiga ega.
3. Lombard o‘z faoliyatini lombard faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan berilgan litsenziya asosida amalga oshirish huquqiga ega.

Lombard qonun hujjatlarida belgilangan tartibda berilgan ro‘yxatga olish guvohnomasi asosida qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlar bilan ishlash huquqiga ega.

(3-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2019-yil 14-sentabrdagi 22/8-son qarori tahririda (03.10.2019-y. 1290-3-son bilan ro‘yxatga olingan) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 03.10.2019 y., 10 /19/1290-3/3853-son.

Qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlardan tayyorlangan buyumlar bilan ishlashni amalga oshirish xususiyatlari qonun hujjatlari bilan belgilanadi.

(3-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2019-yil 14-sentabrdagi 22/8-son qarori tahririda (03.10.2019-y. 1290-3-son bilan ro‘yxatga olingan) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 03.10.2019 y., 10 /19/1290-3/3853-son.

4. Lombard fuqarolar bilan pasport yoki shaxsini tasdiqlovchi boshqa hujjat ko‘rsatilgan holda shartnomalar tuzadi.

Zarur hollarda lombard garovga yoki saqlashga berilgan mol-mulkka egalik huquqini tasdiqlovchi hujjatlar yoki boshqa dalillar taqdim etilishini talab qilishga haqli.

5. Lombard tomonidan mol-mulkni garov yoki saqlash uchun qabul qilish, shuningdek garovga qo‘yilgan mol-mulkni undirib olish Fuqarolik kodeksi va “Garov to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq amalga oshiriladi.

Lombard tomonidan qabul qilingan mulk lombardga tegishli barcha to‘lovlar to‘langandan keyingina egasiga berilishi mumkin.

6. Lombarddan buyum olish huquqini boshqa shaxslarga o‘tkazishga faqat mol-mulk egasining belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan ishonchnomasi bo‘yicha yo‘l qo‘yiladi.
7. Lombard quyidagi huquqlarga ega:

garovga yoki saqlashga qo’yilgan mol-mulkdan foydalanish va uni tasarruf etish;

yiliga olingan qarz summasining yarmidan ko‘pi miqdorida foizlar undirish, komissiyalar va penyalar (jarimalar, penyalar) undirish, kredit shartnomalari bo‘yicha boshqa javobgarlik choralarini qo‘llash;

arizalarni ko’rib chiqish, ssuda hisoblarini yuritish, kreditlar berish uchun to’lovlarni, shuningdek kreditlarni muddatidan oldin to’lash uchun jarimalarni undirish.

Saqlangan yoki garovga qo‘yilgan mulk yo‘qolgan, kamaygan taqdirda lombard, agar buning fors-major holatlari tufayli sodir bo‘lganligini isbotlamasa, garov chiptasida yoki seyf kvitansiyasida ko‘rsatilgan baho miqdori bo‘yicha uning qiymatini egasiga qaytarishi shart.

Saqlovda yoki garovda turgan mulk shikastlangan taqdirda, agar buning fors-major holatlari tufayli sodir bo‘lganligini isbotlanmasa, lombard mulkdorga tomonlarning kelishuvi bilan belgilangan miqdorda, lekin garov chiptasida yoki seyf kvitansiyasida ko’rsatilgan mulk qiymatidan ko’p bo’lmagan miqdorda mulkiy zararni to’lashi shart. zarar yengib bo’lmaydigan kuch sharoitlari tufayli yuzaga kelganligini isbotlaydi.

(7-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2018-yil 28-apreldagi 16/3-son qarori tahririda (07.05.2018 yildagi 1290-2-son bilan ro‘yxatga olingan) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 08-may, 2018-yil, 10/18 /1290-2/1180-son)

8. Lombard operatsiyalarni ushbu Qoidalarga, operatsiyalarni amalga oshirishning umumiy shartlari to’g’risidagi qoidalarga va ichki qoidalarga muvofiq amalga oshiradi.

Operatsiyalarni amalga oshirishning umumiy shartlari to’g’risidagi qoidalar ushbu Qoidalar asosida lombardning oliy boshqaruv organi tomonidan tasdiqlanishi va quyidagi ma’lumotlar va tartiblarni o’z ichiga olishi kerak:

taqdim etiladigan kreditlarning chegarali miqdori va shartlari;

berilgan kreditlar bo’yicha foiz stavkalarining chegarali qiymatlari;

kreditlar bo’yicha haq olish shartlari;

lombard tomonidan qabul qilinadigan ta’minotga qo’yiladigan talablar;

mulkni saqlashga qabul qilish tartibi;

ko’rsatilgan xizmatlar uchun stavkalar va tariflar;

lombard va uning mijozlarining huquq va majburiyatlari, ularning javobgarligi shartlari;

garov chiptasi yo’qolgan taqdirda garovga qo’yuvchiga dublikat berish tartibi;

lombardning oliy boshqaruv organi operatsiyalarni amalga oshirishning umumiy shartlariga kiritish zarur deb hisoblagan boshqa shartlar, talablar va cheklovlar.

81. 8¹. Lombardlar tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar narxlari va tariflari faqat milliy valyutada belgilanadi.

(81-band¹ O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2017-yil 11-noyabrdagi 31/8-sonli qarori bilan kiritilgan (reg. 2017-yil 22-noyabrdagi 1290-1-son) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 22-noyabr, 2017-yil, № 10/17 / 1290-1/0291)

9. Operatsiyalarni amalga oshirishning umumiy shartlari ochiq ma’lumotlar bo‘lib, tijorat sirining predmeti bo‘lishi mumkin emas. Operatsiyalarni amalga oshirishning umumiy shartlari to’g’risidagi qoidalar lombard mijozlari ko’rishi mumkin bo’lgan joyga joylashtirilishi kerak.
10. Lombardning ichki qoidalari lombardning oliy boshqaruv organi tomonidan tasdiqlanishi va quyidagilar belgilanishi kerak:

lombardning tuzilishi, uning vazifalari, funksiyalari va vakolatlari;

rahbar va bosh buxgalterning huquq va majburiyatlari;

lombardning mansabdor shaxslari va xodimlarining uning nomidan va uning hisobidan operatsiyalarni amalga oshirishdagi vakolatlari.

1. Kreditlarni rasmiylashtirish va berish tartibi
2. Garov ostida kredit berish lombard bilan fuqaro o‘rtasida tuzilgan kredit shartnomasi va garov shartnomasi asosida amalga oshiriladi.

Lombardda ashyolarni garovga qo‘yish to‘g‘risidagi shartnoma 1-ilovaga muvofiq shaklda garov chiptasini berish orqali lombard tomonidan rasmiylashtiriladi.

12. Lombard undirishga yo‘l qo‘yilmaydigan mulkni garovga olishga haqli emas.
13. Kreditning miqdori va muddati, shuningdek taqdim etilgan kredit bo‘yicha foiz stavkasi mazkur Qoidalarning talablarini hisobga olgan holda tomonlarning kelishuvi bilan belgilanadi.

(13-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2018-yil 28-apreldagi 16/3-son qarori tahririda (reg. 07.05.2018 yil 1290-2-son)) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 8-may, 2018-y., 10/18 /1290-2/1180-son)

14. Kredit olish uchun lombardga garovga qo‘yilgan mulk tomonlarning kelishuviga binoan baholanadi.
15. Lombard quyidagi majburiyatlarga ega:

garovga qo’yilgan buyumlarni saqlash choralarini ko’rish;

garovga qo’yuvchini garovga qo’yilgan buyumlarning yo’qolishi yoki shikastlanishi xavfi to’g’risida zudlik bilan xabardor qilish;

garovga qo‘yuvchi yoki uchinchi shaxs tomonidan kredit shartnomasi shartlari bajarilgandan so‘ng garovni darhol qaytarish;

garovga qabul qilingan buyumlarni garovga qo‘yuvchi foydasiga o‘z hisobidan shu turdagi va sifatli narsalarning garovga qabul qilingan paytdagi narxlariga muvofiq belgilangan bahosining to‘liq miqdorida sug‘urta qilish;

garovga qo’yuvchining talabiga binoan garovga qo’yuvchi yoki uchinchi shaxs tomonidan kredit shartnomasidan kelib chiqadigan majburiyatlarning qisman yoki to’liq bajarilganligini tasdiqlovchi guvohnoma berish.

16. Lombarddagi buyumlar garovi bilan ta’minlangan kredit summasi belgilangan muddatda qaytarilmagan taqdirda, lombard bir oylik imtiyozli muddat tugaganidan keyin notariusning ijro yozuvi asosida ushbu mulkni garovga qo’yilgan mol-mulkni sotish uchun belgilangan tartibda sotish huquqiga ega.

Shundan so‘ng garovga qo‘yilgan mulkni sotishdan olingan summa ularni to‘liq qondirish uchun yetarli bo‘lmasa ham, garovga qo‘yuvchiga nisbatan lombardning da’volari qoplanadi.

17. Garovga qo‘yilgan narsalarni sotish orqali olingan summadan kredit, kredit bo‘yicha foizlar, penya, ijroni kechiktirish natijasida yetkazilgan zararning o‘rnini qoplash, shuningdek saqlash va sug‘urta to‘lovlari, garovga qo‘yilgan mol-mulkni sotish bilan bog‘liq xarajatlar, agar shartnomada boshqacha qoida nazarda tutilgan bo’lmasa, to’lanadi.
18. Agar garovga qo‘yilgan mulkni sotish vaqtida olingan summa lombard talablari summasidan oshsa, farq garovga qo‘yuvchiga to‘lanadi.
19. Garovga qo‘yilgan mol-mulk sotilgan kundan e’tiboran uch yil mobaynida talab qilinmagan lombard talablari summasidan ortiq bo‘lgan summa lombard ixtiyorida qoladi.

III. Lombardga mulkni saqlashga qabul qilish tartibi

20. Fuqarolardan shaxsiy isteʼmol uchun moʻljallangan koʻchar buyumlar lombardga saqlash uchun qabul qilinishi mumkin. Lombardda buyumlarni saqlash shartnomasi lombard tomonidan yuk qo’yuvchiga (mijozga) 2-ilovaga muvofiq shakl bo’yicha shaxsiy seyf kvitansiyasini berish yo’li bilan tuziladi.
21. Lombardga saqlashga topshirilgan buyum, bunday turdagi va sifatdagi narsalarning odatda saqlashga qabul qilingan vaqti va joyida savdoda belgilanadigan narxlarga muvofiq tomonlarning kelishuviga binoan baholanishi kerak.

Lombard saqlashga qabul qilingan narsalarni mijoz foydasiga ularning bahosining to‘liq miqdorida o‘z hisobidan sug‘urta qilishi shart.

22. Tez alanga oluvchi, portlovchi yoki xavfli buyumlar, agar mol qo‘yuvchi ularni saqlash chog‘ida bu mulklar to‘g‘risida lombardni ogohlantirmagan bo‘lsa, har qanday vaqtda yuk beruvchiga yetkazilgan zarar qoplanmasdan zararsizlantirilishi yoki yo‘q qilinishi mumkin. Bunday buyumlarni saqlash bilan bog’liq zararlar uchun mijoz lombard va uchinchi shaxslarga javobgar bo’ladi.
23. Agar mijoz buyumlarni qaytarishdan bosh tortsa, lombard ularni uch oy davomida saqlashi shart. Ushbu muddatdan keyin talab qilinmagan buyumlar ushbu Nizomning 16-bandida belgilangan tartibda lombard tomonidan sotilishi mumkin.

Narsalarni sotishdan tushgan daromaddan lombardga tegishli saqlash haqi va boshqa toʻlovlar qoplanadi. Qolgan summa lombard tomonidan seyf kvitansiyasi taqdim etilgandan keyin egasiga qaytariladi.

1. Lombardning qonun talablarini buzganlik uchun javobgarligi
2. Markaziy bank lombardlar faoliyatini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda va asoslarda tekshirishga haqli. Lombardlar Markaziy bank vakolatli vakillarining qonuniy talabiga binoan tekshirish uchun zarur bo‘lgan materiallar va hujjatlarni taqdim etishlari, ularni tekshirish obyektlariga kiritishlari, o‘z vazifalarini bajarishda yordam ko‘rsatishlari shart.

Lombardlar faoliyatini tekshirish jarayonida olingan, tijorat va boshqa sirni tashkil etuvchi ma’lumotlarni oshkor qilish uchun Markaziy bankning vakillari javobgardir.

25. Lombardlar ushbu Nizom talablarini bajarmaganliklari uchun qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo‘ladilar.